Hoe kunnen we mensen met dementie in de ouderenzorg en binnen de gehandicaptenzorg meer vrijheid bieden in hun woonomgeving zonder hun veiligheid in gevaar te brengen? Dwaaldetectiesystemen waarbij polsbandjes worden ingezet, helpen goed bij het monitoren van bewoners, maar hebben ook beperkingen. Het dragen van een polsbandje wordt soms als stigmatiserend ervaren en batterijen kunnen snel leegraken. Net als in veel andere domeinen biedt gezichtsherkenning kansen binnen de zorg.

Waarom dwaaldetectie in de zorg?

In 2020 kreeg het thema dwaaldetectie een extra impuls door het ingaan van de Wet Zorg & Dwang. De kern van de wet is dat er altijd vrijwillige zorg moet worden gegeven, tenzij het niet anders kan. Zorg voor ouderen en mensen met een beperking moet waar mogelijk op vrijwillige basis plaatsvinden. Een belangrijk onderdeel van de wet is het opendeurenbeleid: bewoners met dementie moeten vrij in hun verpleeghuis kunnen rondlopen en ook naar buiten kunnen wanneer zij dat willen.

Deze open benadering bevordert autonomie maar kan praktische problemen opleveren: zorgverleners moeten de vrijheid van deze bewoners respecteren, maar ook hun veiligheid waarborgen. Vaak wordt dan een technologische oplossing gekozen om leefcirkels te creëren. Veelgebruikt is de polszender, die gebruikt wordt voor locatiebepaling, en de bewoner met dementie draagt. Deze wearable maakt via Bluetooth Low Energy (BLE) contact met een bluetooth-node en bluetooth-baken en helpen om bewoners binnen bepaalde gebieden te houden en waarschuwen verzorgend personeel als iemand buiten de afgesproken leefcirkel gaat.

Dwaaldetectie, privacy en stigmatisering

De huidige vormen van dwaaldetectie stuiten echter soms op weerstand van zowel bewoners als hun familieleden. Als we ons beperken tot de polsbandjes, worden zorgprofessionals met de volgende bezwaren geconfronteerd:

1. Inbreuk op de privacy

De polsbandjes kunnen aanvoelen als een inbreuk op de privacy van bewoners. Vooral bewoners die zich nog bewust zijn van hun omgeving, kunnen zich ongemakkelijk voelen bij het idee constant gemonitord te worden.

2. Stigmatiserend effect

De zichtbare polsbandjes kunnen stigmatiserend werken. Het dragen van zo’n hulpmiddel kan de familie het gevoel geven dat hun dierbaren worden beperkt of onder toezicht staan. Dit kan ongemakkelijk aanvoelen

3. Technische storingen

Huidige systemen zijn niet perfect en kunnen te maken krijgen met technische beperkingen. Een polsbandje dat losraakt, valse alarmeringen geeft, doordat bewoners uit onbegrip op de knop drukken, of een lege batterij – het zijn allemaal situaties die kunnen leiden tot onnodige stress bij zorgverleners en vertraging in het bieden van kwalitatieve zorg aan bewoners.

4. Oncomfortabel hulpmiddel

Veel ouderen vinden de polsbandjes niet lekker zitten. Dat is op zich al vervelend, maar kan er ook voor zorgen dat bewoners aan de wearables gaan pulken. Dat verhoogt weer de kans op uitval van de techniek.

Meer vrijheid door gezichtsherkenning

Net als in veel andere domeinen biedt technologische innovatie kansen binnen de zorg. Gezichtsherkenning kan een waardevolle aanvulling zijn op bestaande dwaaldetectiesystemen. Het biedt een discrete manier om bewoners te monitoren zonder dat zij fysieke apparatuur hoeven te dragen. Een extra laag boven op het huidige systeem voor leefcirkels. Hoe ziet dat er in de praktijk uit?

• Na overleg met de familie of zorgverlener wordt de bewoner geregistreerd door een foto te maken met een smartphone, tablet of computer.
• De software berekent een unieke gezichtsvector van deze foto. De foto zelf wordt verwijderd.
• Door middel van één klik geeft de familie of zorgverlener toestemming voor herkenning op een specifieke afdeling, door middel van een machtiging.
• Bewoners worden automatisch herkend ter hoogte van de afdelingsdeuren, waardoor deze niet open zullen gaan of sluiten.
• Het personeel en de bezoekers van de afdeling kunnen wél makkelijk gebruikmaken van de afdelingsdeuren.

Door de inzet van gezichtsherkenning kunnen bewoners zich vrijer bewegen zonder constante controle. Dat is niet alleen prettiger voor henzelf, het scheelt de zorgmedewerkers ook tijd, zodat ze meer mogelijkheden hebben zich op warme zorg te richten.

Ook in ingewikkelder scenario’s kan gezichtsherkenning een rol spelen. Blijft een bewoner bijvoorbeeld langer dan twee minuten voor een gesloten deur staan, dan kan het systeem een seintje sturen naar de zorgmedewerker. Of neem de situatie dat een bewoner met iemand anders een deur door glipt en zo gaat dwalen buiten de leefcirkel; het systeem kan zo worden ingericht dat zorgpersoneel meteen wordt gealarmeerd.

Privacy-proof technologie

Het opendeurenbeleid dat de Wet Zorg & Dwang voorschrijft, plaatst veel zorgprofessionals voor praktische problemen. Helaas is er niet één technologie die als bij toverslag definitief een eind maakt aan alle dilemma’s die hierbij komen kijken. Wel kan gezichtsherkenning een aantal knelpunten van huidige systemen wegnemen. Het is de privacy-proof technologie die waardigheid en warme zorg faciliteert.